Bir imla meselesi mi yoksa i > e değişimi mi?: Osmanlı Türkçesi metinlerinde kapalı /ė/ sesi üzerine

Türkçenin en uzun soluklu dönemlerinden biri olan Osmanlı Türkçesinin hâlâ çözüme kavuşturulamamış bazı problemleri bulunmaktadır. Arap alfabesinin, fonetik hususiyetlerini göstermede yetersiz olması ve imlanın belli ses özelliklerini örtmesi, sesbilim çalışmaları için büyük bir problem teşkil etmektedir. Yazının her zaman daha önceki dönemi yansıttığı muhafazakarlığı göz önünde bulundurulduğunda, Türkçesindeki ünlülerin niteliğinin belirlenmesi değişimlerine dair çalışmalar da önem arz Bu içerisinde tarihi devrelerinde bulunup, ölçünlü Türkçede İstanbul ağzında ne kadar bulunmasa çağdaş Türk dillerinin bazıları ile Anadolu ağızlarında anlam ayırt edici özelliğiyle görülmeye devam eden kapalı /ė/’yi özellikle zikretmek gerekir. alfabesinde bu sese mahsus işaretin olmaması, Eski hem açık /e/ de /ė/ ilk hecede görülebilirken Türkiye Türkçesinde karşıtlığın kaybolması /ė/’li çoğu sözcüğün /e/’li olması, araştırmacıların günümüzdeki söyleyişi esas alarak sözcükleri anakronik tutumla okumalarını beraberinde getirmiştir. Bazı araştırmacılar ise kez ye (ی = /i/) yazılan sözcükleri, geleneksel imlasının etkisinde kalıp, o dönemin telaffuzunu düşüncesiyle çok oranda /i/ okumaktadırlar. Bundan hareketle çalışmada, hecesinde asli olarak sesi bulunan Türkçe sözcüklerin, 16-19. yüzyılları içine alan dönemde Batılılar tarafından lügat gramer kitaplarında şekilde kaydedildikleri listeyle gösterilecektir. Ardından genellikle sözcüklerdeki sesin Türkçesi’nde /e/’ye dönmesi şeklinde tasavvur edilen literatürde i > e değişimi genel kabul gören olayının sözcüklerde gerçekleşip gerçekleşmediği, ünlü dörtgeni üzerinden sesbilimsel prensipler çerçevesinde tartışılacaktır.